استاد محسن رزاقی جامعه‌شناس و بازی‌پژوه در چهارمین نشست تخصصی ابری‌شهر با موضوع نگاهی از نزدیک به بازی و سرگرمی‌های مجازی به علل گرایش نوجوانان به بازی‌ها و استریم‌ها پرداخت و چالش‌ها و مسائل پیش‌روی نوجوان در این زمینه را مطرح کرد./
استاد محسن رزاقی در ابتدا به اهمیت موضوع گیم و بازی‌های مجازی پرداخت و گفت: امروزه با کاربرانی مواجه هستیم که از بچگی مشغول بازی بوده‌اند و بعد از گذشت چند سال درحالی در اجتماع حضور یافته و نقش اجتماعی ایفا می‌کنند، هنوز هم با جدیت به سرگرمی و انجام بازی مشغول هستند. ما معلمان در حال ارتباط با نسلی هستیم که امتداد چند سال آیندۀ آن‌ها به این نقطه ختم می‌شود. و با توجه به مسائل و مفاهیمی مانند متاورس و فضاهایی دیگر، این امر جدی‌تر شده و نحوه برخورد ما با این نسل حساسیت بالاتری خواهد داشت.
وی در ادامه افزود: یکی از سوالات متداول در حوزه گیم، استریم است. استریم یعنی پخش زنده و در این‌جا منظور این است که یک فردی بازی کردن خودش را به صورت زنده پخش می‌کند و کاربرانی هم هنگام دیدن بازی با هم ارتباط می‌گیرند و در رابطه با بازی یا مسائل دیگر با هم سخن می‌گویند.
در کشور ما تمامی فضاهای استریم غیر از آپارات فیلتر است. در این فضاها به واسطه هوش مصنوعی برخی از کامنت‌ها یا تصاویر غیراخلاقی حذف می‌شوند. اما این امر کلیت ندارد. از طرف دیگر ممکن است بازی در حال انجام به طور مثال ۱۷+ سال باشد در حالی که بینندۀ بازی 14 سال دارد. غیر از بازی، گپ و گفتی که حول محور بازی برقرار می‌شود، متناسب با نوع بازی انتخاب شده توسط نوجوان، گاهی منجر به رفاقت و مسائل دیگر نیز می‌شود درحالی که از هویت طرف مقابل آشنا نیستند.
در مواجهه با این مساله قوی‌ترین اهرم قوی کردن خود بچه‌ها و تقویت خودکنترلی آن‌هاست. زیرا حتی نرم‌افزارهای کنترل کودکان به راحتی قابل دور زدن هستند.
یکی از علایق حال حاضر نوجوانان گیمر شدن است. راه کسب درآمد گیمرها جلب حمایت از بینندگان و یا اختصاصی کردن مشاهدۀ استریم خود برای کسانی است که اشتراک خریداری می‌کنند. در کنار استیریمر شدن یکی از علایق نوجوانان یوتیوبر شدن است. اتفاقی که در این دو مساله می‌افتد این است که نوجوان نیاز به دیده‌شدن، تایید گرفتن و حضور در جمع دوستان و همسالان را در این فضا پاسخ می‌دهد. در یوتیوب این اتفاق به صورت آفلاین و از طریق بازخوردهای بعدی اتفاق می‌افتد و با توجه به سرعت اینترنت این مساله طرفداران بیشتری دارد. نحوه کسب درآمد از آن هم به صورت دلاری و به نسبت بازدید ویدئو از طریق خود یوتیوب است. اما علت این که به این نوجوانان به جای تولیدکننده محتوا یا کلیپ ساز یا هر چیز دیگری عنوان یوتیوبر می‌دهند این است که هزینه‌ای که یوتیوب به آن‌ها می دهد از همه پلتفرم‌های داخلی و خارجی دیگر به نسبت بالاتر است و اغلب آن‌ها سعی در عبور از فیلترینگ و تحریم دارند تا به این درآمد برسند.
استاد رزاقی در پایان نکاتی را در رابطه با علل گرایش نوجوانان به این فضا بیان کرد: با توجه به پژوهش‌هایی که انجام دادیم بسیاری از ارتباط نوجوانان با بازی‌ها و استریم‌ها نیاز به جلب توجه، دیده شدن و نیز ارتباط با دیگران است. در بسیاری از موارد اعتیادی به خود بازی یا استریم وجود ندارد. برای همین موضوع است که اگر استریمر پسر باشد تلاش می‌کند با استفاده از واژه‌ها و اصطلاحات غیر اخلاقی و رکیک جلب توجه کند و اگر خانم باشد با پوشش نامناسب جلب توجه می‌کند. پس یکی از کارهایی که برای جدا کردن نوجوانان از این فضا باید انجام بدهیم جبران کردن نیازی است که در این محیط برای برطرف کردن آن اقدام می‌کنند.
برخی می‌پرسند نگاه کردن به بازی دیگران چه فایده‌ای برای بچه‌ها دارد؟ در جواب می‌گوییم استریم نگاه کردن غیر از ارتباطی که در آن وجود دارد مانند فوتبال نگاه کردن پدران بچه‌هاست. در واقع نوعی فعالیت برای سرگرمی است. البته در این میان اگر آداب کاربری لازم رعایت شود و خودکنترلی بچه‌ها تقویت شود، آن‌ها از آسیب دور بوده و می‌توانند کارگروهی، نحوه تعامل با دیگران و برخی مهارت‌های دیگر را بیاموزند و اینگونه نیست که امری کاملا نامناسب باشد.
این نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دورۀ تخصصی مربیگری سواد فضای مجازی ابری‌شهر در عصر روز دوشنبه بیست و ششم اردیبهشت ماه 1403 و با حضور جمعی از نخبگان تعلیم و تربیت از سراسر کشور به صورت مجازی برگزار شد.
