اقتصاد داده
- دسته‌بندی: دانش اطلاعاتی
- تاریخ:
یکی از ارکان مهم مدیریت اقتصادی، شناخت مشتریان/مخاطبان است. در روش سنتی افراد با گذشت سالیانی از فعالیت در یک حوزه شهود و برداشتی از تمایلات و علایق مشتریان خود کسب می‌کردند و متناسب با آن سیاست‌های اقتصادی، بازاریابی و مدیریتی خود را تنظیم می‌کردند. علاوه‌براین، نظرسنجی میدانی و پرسش مستقیم از افراد درباره سلایق و علایقشان نیز از روش‌های رایج مخاطب‌شناسی در حوزه‌های مدیریتی است.
اما با ظهور کلان‌داده‌ها و به نمایش درآمدن قابلیت‌های بالای داده‌کاوی، توجهات بیشتری به این حوزه برای شناخت مخاطبان و مشتریان جلب شد. چراکه داده‌کاوی برخلاف روش‌های سنتی، این امکان را داشت که با سهولت بیشتر و هزینه کمتر، اطلاعاتی را درباره جامعه آماری بیشتری از مخاطبان (مثلاً در مقیاس چند صد هزار نفر) جمع‌آوری کند. در حالیکه نظرسنجی‌های میدانی رایج، نمونه آماری کمتر از 2000 نفر دارند. ضمن اینکه در نظرسنجی میدانی ممکن است افراد به دلایل مختلف نظر واقعی‌شان را نگویند. درحالیکه کاربران در به دلیل قابلیت بی‌جسم و گمنام بودن شبکه‌های اجتماعی، خودِ واقعی‌شان را بروز می‌دهند و از اینرو داده‌کاوی می‌تواند تحلیل مبتنی بر داده‌های با صداقت پاسخگویی بالاتری ارائه کند.
این ویژگی‌ها سبب شده است که داده، به خودی خود تبدیل به کالایی ارزشمند گردد و کسب‌وکارهای زیادی حول جمع‌آوری آن و ارائه تحلیل و راهبرد به شرکت‌ها و سازمان‌های دیگر شکل گیرند. موضوعی که از آن تحت عنوان «اقتصاد داده»[1] یاد می‌شود و در آن شرکت‌ها به کمک ابزار «داده‌کاوی»، با فرآوری ماده خامی به نام «داده»، ارزش افزوده «اطلاعاتی» ایجاد کنند و آنرا به عنوان محصول بفروشند.[2]
برای مثال، شرکت «گوگل» بر پایه حجم عظیم داده‌ای که از تعداد بسیار زیاد کاربران اینترنتی دارد، منبع وسوسه‌انگیزی برای شرکت‌ها/سازمان‌ها/دولت‌هاست. چراکه این شرکت می‌داند کاربران چه چیزی جستجو می‌کنند (گوگل سرچ)، چه برای هم می‌فرستند (جیمیل)، کجا می‌روند و می‌آیند (گوگل مپس)، چه ویدیوهایی می‌بینند (یوتیوب)، از چه عکس می‌گیرند (گوگل فوتوز)، در گوشی‌شان چه می‌کنند (اندروید) و … مشخصاً کنار هم قرار دادن این داده‌ها در سطح کلان می‌توان اطلاعات عمیق و شگفت‌انگیزی را نمایان کند که در تصمیم‌سازی دقیق‌تر نهادها موثر است.
از اینرو می‌توان گفت شرکت «گوگل» مدل درآمدی خود را بر پایه جذب حداکثری کاربران از طریق ارائه خدمات کاربردیِ عمدتاً رایگان و در عوض فروش کلان‌داده کاربران به سایر شرکت‌ها طراحی کرده است. مدلی که سالهاست آنرا جزو پرسود و باارزش‌ترین شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات در دنیا قرار داده است.[3]
[1] Data Economy
[2] https://www.zdnet.com/article/big-tech-is-actually-doing-all-this-with-your-personal-data-true-or-false/
[3] https://www.visualcapitalist.com/cp/largest-companies-from-2000-to-2022/
