هویت اجتماعی

اساساً هویت یک معنای ذاتی نیست که صرفاً توسط خود ما ساخته شده باشد؛ بلکه یک فرایند اجتماعی است که با توافق میان خود و دیگران ساخته شده و به شکل مداوم و تدریجی تغییر می‌کند. اکثر جامعه‌شناسان بر این واقعیت تأکید می‌کنند که احساس هویت به واسطه رفت و برگشت مداوم بین فرد و جامعه شکل می‌گیرد.

درست است که هویت معمولاً در نگرش‌ها و احساسات افراد نمود می‌یابد، ولی بستر شکل‌گیری آن زندگی جمعی است .به تعبیر «چارلز هورتون کولی»[1]، روان‌شناس اجتماعی که مفهوم «خودِ آینه‌سان»[2] را پیشنهاد کرده است: «فرد خود را در آینه‌ی دیگران می‌بیند و می‌شناسد.» ما از بازخوردهای دیگران درباره اندیشه و رفتارمان متوجه می‌شویم که چه کسی هستیم و چقدر بودنمان برای دیگران مطلوب یا نامطلوب است.

همین باعث می‌شود عمده‌ی خواسته‌ها و تمایلات هویتی‌مان را که توسط دیگران پذیرفته نمی‌شود کنار بگذاریم یا برای جلب و تغییر نظر آن‌ها تلاش کنیم. در نهایت فرد هویت یافته به تعادلی میان خواسته‌های خود و انتظارات دیگران می‌رسد و شخصیت متمایز اما پذیرفته‌شده‌ای را شکل‌ می‌دهد.

جامعه علاوه بر اینکه در جریان مذاکره و تأیید هویت مؤثر است، عناصر و بخش‌های هویتی را هم می‌سازد. بسیاری از ویژگی‌های هر شخص، با «عضویت یا اتصال به گروه اجتماعی» مشخصی تعریف می‌شود. برای مثال نوجوان با حضور در گروه خانواده، فامیل، کلاس، مدرسه، مسجد، تیم فوتبال، ملت و… می‌تواند اجزاء مختلف هویت خود را بسازد و به دیگران معرفی کند.

[1] Charles Horton Cooley

^[2] The looking glass self