یادم تو را نافراموش

پیشنهاد ۱
فعالیت مشارکتی
۳۰ دقیقه

در آغاز جلسه به منظور جلب توجه دانش٬‌آموزان به موضوع ردپای دیجیتال و اهمیت اطلاعات حساسی که ممکن است از طریق تحلیل داده‌های افراد در فضای مجازی به دست بیاید، یک فعالیت کارآگاهی در وب را اجرا می‌کنیم:

1. دانش‌آموزان را به گروه‌های ۲ یا ۳ نفره تقسیم و کارت‌های برش‌خورده #کاربرگ1 را که مجموعه ردپاهای دیجیتال یک کاربر فضای مجازی است میان آنها توزیع کنید.
2. از آنها بخواهید با توجه به سرنخ‌های موجود در این ردپاها، هر نوع اطلاعاتی که می‌توانند درباره صاحب آنها استخراج کنند.
3. سپس در گفتگوی کلاسی از دانش‌آموزان سؤالات زیر را بپرسید:
   – «چطور می‌توان این فرد را برای کلاهبرداری گول زد؟» (با توجه به علایق و سلایقش)
   – «آیا می‌توان با توجه به ردپاها محل زندگی وی را پیدا کرد؟»
   – «بهترین وقت برای سرقت از خانه وی چه زمانی است؟» (با توجه سفری که در پیش دارد) و …
   – «این شخص چطور می‌تواند این اطلاعات را پس بگیرد یا آنها را از بین ببرد؟»

در پایان با دانش‌آموزان درباره تعریف ردپاهای دیجیتال و اهمیت مدیریت آن گفتگو کنید.
نکته: در صورتی که امکان تهیه کاربرگ وجود نداشت، می‌توانید از تصاویر موجود در #پرده‌نگار استفاده کنید.

پیشنهاد 2
شکل‌دهی مفهوم
۱۵ دقیقه

گفتگو درباره «ردپای دیجیتال» را از تشبیه آن به «ردپا روی ساحل یا برف» آغاز کنید:

• «از روی ردپا چطور می‌توان تعداد نفراتی که از مسیر عبور کرده‌اند را فهمید؟»
• «آیا می‌شود از روی ردپا قد و وزن افراد را تخمین زد؟» (با توجه به طول ردپا و میزان فشردگی زمین)
• «شکل ردپا و اندازه کلی آن چه اطلاعاتی درباره جنسیت افراد می‌دهد؟»
• «سرعت حرکت افراد را چطور می‌توان از بررسی ردپاها تشخیص داد؟» (با توجه به فاصله گام‌ها)

سپس بحث را به فضای مجازی و شباهت/تفاوت ردپای دیجیتال با دنیای حقیقی ببرید:

• «مصادیق ردپای دیجیتال چیست؟ از روی آنها چه چیزهایی می‌توان تشخیص داد؟»
• «ردپای روی برف در چه صورت از بین می‌رود؟ آیا ردپای دیجیتال هم از بین می‌رود؟»

پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۲۰ دقیقه

#پرده‌نگار را پخش کنید و ضمن تبیین ویژگی «نافراموشی» فضای مجازی، با دانش‌آموزان درباره علت اهمیت حریم خصوصی برای حال و آینده خودشان، اطرافیان و جامعه‌شان گفتگو کنید.

پیشنهاد 2
مباحثه دانش‌آموزی
۱۵ دقیقه

پای تخته عبارت «فراموشی» را بنویسید. قدری درباره معنای آن گفتگو کنید. سپس یک «نا» به ابتدای آن اضافه کنید و مجدداً معنای آن را بپرسید.
سپس مفهوم «نافراموش بودن فضای مجازی» و مصادیق آن را در گفتگو با دانش‌آموزان استخراج کنید.
پس از آن از عبارت «نافراموش» پای تخته، چهار پیکان بکشید به عبارات «منِ آینده»، «دوستِ دوستِ من»، «ما ایرانی‌ها» و «منِ الان» بکشید و درباره اثر نافراموش بودن ردپا در فضای مجازی بر این چهار حوزه گفتگو کنید.

توضیحات مربوط به اهمیت حریم خصوصی در این چهار حوزه در #دانشنامه آمده است.

پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۲۰ دقیقه

پس از آشنایی دانش‌آموزان با ردپای دیجیتال و اهمیت حریم خصوصی، #پرده‌نگار را پخش کنید و به کمک آن درباره آداب دوستی در بستر فضای مجازی و مفهوم «آزارگری سایبری» گفتگو کنید.

پیشنهاد 2
پرسشگری معلم
۲۰ دقیقه

به منظور آشنایی دانش‌آموزان با مفهوم «آزارگری سایبری» اصول دوستی در فضای مجازی، #کاربرگ2 را که شامل مجموعه‌ای از مکالمات رایج در بستر فضای مجازی است، میان دانش‌آموزان توزیع کنید و با مشارکت آنها پاسخ مناسب به این پیام‌ها را تکمیل کنید.

پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۱۵ دقیقه

#پرده‌نگار را پخش کرده و برخی از اخبار نشت اطلاعات سکوهای اینترنتی را مرور کنید. سپس براساس آن تقسیم‌بندی اطلاعات در فضای مجازی (اطلاعات خصوصی افشاء شده، اطلاعات خصوصی هنوز افشاء نشده) و وجود نداشتن مفهوم اطلاعات خصوصی و محرمانه را بیان کنید.
در نهایت برخی نکته‌های مربوط به ایجاد «ردپای دیجیتال مثبت» (حُسن شهرت مجازی) را به دانش‌آموزان آموزش دهید.

پیشنهاد 2
مباحثه دانش‌آموزی
۱۵ دقیقه

اسامی برخی از سکوهای اجتماعی معروف ایرانی و خارجی (که قبلاً دچار نشت اطلاعات شده‌اند)  را پای تخته بنویسید. سپس از دانش‌آموزان بپرسید که در کدام یک از آنها عضویت داشته‌اند؟ پس از آن سال و حجم نشت اطلاعات هر یک از این سکوها را اعلام کنید.
با این مقدمه، گفتگو با دانش‌آموزان را به سمت تقسیم‌بندی اطلاعات شخصی در فضای مجازی و وجود نداشتن مفهوم اطلاعات خصوصی در این بستر ببرید و اینطور جمع‌بندی کنید که «اگر از چیزی هست که افشای آن بعداً برایتان دردسر می‌شود، آن را در فضای مجازی قرار ندهید.»
پس از این هشدار، برخی از اصول مربوط به ایجاد اعتبار و حسن شهرت در فضای مجازی (انتخاب سکوی مناسب و تولید محتوای تخصصی و ارزشمند، پرهیز از انتشار محتوای توهین‌آمیز یا نامناسب، گفتگوی محترمانه با دیگران و …)  را متذکر شوید.

پیشنهاد 1
تحقیق و کاوشگری
۱۲۰ دقیقه

در پایان کلاس به عنوان تکلیف این جلسه از دانش‌آموزان بخواهید فیلم سینمایی «جست‌وجو کردن» (Searching) را که ماجرای مفقود شدن یک دختر نوجوان و تلاش پدر برای یافتن دخترش از طریق ردپاهای دیجیتال وی است ببینند و #کاربرگ فیلم‌پژوهی آن را تکمیل کنند.

پیشنهاد 2
تحقیق و کاوشگری
۳۰ دقیقه

از دانش‌آموزان بخواهید این بار با نگاه کارآگاهی و در نقش یک غریبه، صفحات مجازی خود یا یکی از اعضای خانواده یا یکی از مسئولان مدرسه یا شهر را بررسی و ردپاهای مجازی که صاحب آن آگاهانه یا ناآگاهانه از خود به جای گذاشته است را بررسی کنند و گزارش آن را به شما ارائه دهند.
نکته: در صورتی که فعالیت ش.خ پ1 را در کلاس اجرا نکردید، می‌توانید شخصیت تشریح شده در آن کاربرگ را موضوع بررسی قرار دهید.

پیشنهاد 3
تحقیق و کاوشگری
۱۰ دقیقه

از دانش‌آموزان بخواهید در طول هفته به پیام‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی می‌بینند دقت کرده و اگر موردی از آزارگری مجازی را ملاحظه کردند ضمن انجام اقدام مناسب، آن را در جلسه بعد کلاس گزارش کنند.

• پس از آشنایی با مفهوم ردپای دیجیتال، ممکن است برخی دانش‌آموزان در یک واکنش احساسی، اساس اهمیت حریم خصوصی را انکار کنند. از این رو تکیه بر د.گ1 ضروری است.
• در صورتی که در بیان د.گ2 با مقاومت دانش‌آموزان مواجه شدید، برخی از پرونده‌های مربوط به دوستی‌های فضای مجازی و اخاذی اینترنتی را از پلیس فتا انتخاب و برای دانش‌آموزان نقل کنید. البته حتماً در گزینش این پرونده‌ها و بیان آنها برای شاگردان، به ملاحظات تربیتی و عدم ترویج فعالیت مجرمانه توجه کنید.