درسنامه
کُت تن کیه؟
صنعت فاوا چیست و حکمرانی بر آن چگونه است؟
اغلب دانشآموزان صرفاً مصرفکننده خدمات و محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) هستند و تعداد کمی از آنها با طراحی وب، برنامهنویسی و تولید نرمافزار آشنایی دارند. در حالیکه فاوا به عنوان یک صنعت بزرگ جهانی، ابعاد بسیار گستردهای دارد و میتواند زمینه تحصیلی و شغلی آینده دانش٬آموزان را فراهم کند. علاوهبر این مقوله حکمرانی بر این صنعت و چگونگی اعمال قدرت کشورهای مختلف بر آن نیز مسئلهای چالشی و پیچیده است. در این درس دانشآموزان با ابعاد و شاخههای مختلف این صنعت، شرکتهای بزرگ و بازیگران اصلی آن، مشاغل و رشتههای مرتبط، رقابت کشورها بر سر حکمرانی این صنعت و همچنین طرح «شبکه ملی اطلاعات ایران» آشنایی مختصری پیدا میکنند.
شایستگیهای هدف:
- با تنوع و گستردگی صنعت فاوا آشنا شود.
- مشاغل مختلف صنعت فاوا را بشناسد و نسبت به اشتغال در آنها علاقهمند شود.
- اهمیت مقوله حکمرانی فضای مجازی را درک کند.
- با کارکردهای شبکه ملی اطلاعات ایران آشنا شود.
کلیدواژهها:
نرمافزار – سختافزار – محتوا – حکمرانی فضای مجازی – شبکه ملی اطلاعات
برای مشاهده کامل «گامهای مسیر یادگیری» و بارگیری «محتوای بستهٔ یادگیری» باید عضو ابریشهر شوید.
گامهای مسیر یادگیری
زمان: ۶۰ تا ۱۱۰ دقیقه
گامهای مسیر یادگیری
زمان: ۶۰ تا ۱۱۰ دقیقه
پیشنهاد ۱
شکلدهی مفهوم
۱۵ دقیقه
در گفتگو با دانشآموزان فرایند کاملی که لازم است طی شود تا یک برنامک تلفن همراه ساخته شود را مرور کنید. برای مثال:
1) ایدهیابی و برنامهریزی
2) طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری
3) توسعه و برنامهنویسی
4) آزمایش روی دستگاههای مختلف و گرفتن نظر استفادهکنندگان
5) انتشار و پشتیبانی
سپس بپرسید «تولید نرمافزار به چه چیز احتیاج دارد؟» گفتگو را به سمت «سختافزار» هدایت کنید.
سپس با کمک دانشآموزان این بار فرایندی که یک محصول سختافزاری (مثل تلفنهمراه یا رایانه همراه) طی میکند تا تولید شود و به دست مشتری برسد را مرور کنید. برای مثال:
۱) استخراج مس /طلا /آلومینیوم /نفت /لیتیوم /سیلیکون
۲) فرآوری مواد معدنی و تولید مواد اولیه
۳) ارسال به کارخانههای تولید قطعات الکترونیکی
۴) طراحی وسیله و مونتاژ محصول سختافزاری
۵) عرضه به بازار
پیشنهاد 2
بیان مستقیم
۱۵ دقیقه
از دانشآموزان بخواهید برخی از شرکتهای مطرح صنعت فاوا را نام ببرند. این اسامی را پای تخته ثبت کنید. پس از اینکه اسامی ثبت شد، تاریخچه مختصری از آنها را طبق #دانشنامه بیان کنید. شرکتهای بزرگ دیگری که بچهها به آنها اشاره نکردند (خصوصاً شرکتهای حوزه سختافزار) را نیز معرفی کنید.
پیشنهاد 3
مباحثه دانشآموزی
۱۵ دقیقه
از دانشآموزان بپرسید «اینترنت از چه بخشهایی تشکیل شده است؟»
سپس تمام کلمات و اجزایی که نام میبرند پای تخته بنویسید؛ با این ملاحظه که کلمات مرتبط با حوزه سختافزار (رایانه، تلفن همراه، سرور، سیم، مودم، آنتن، فیبر نوری، مرکز داده و …) را یک سمت و کلمات مربوط به نرمافزار (مرورگر، کدهای برنامهنویسی، تارنمای اینترنتی، پیامرسانها، برنامکها، ویروسها، ویدیو، بازی آنلاین و …) را سمت دیگر یادداشت کنید.
پس از اینکه تعداد خوبی از کلمات ثبت شد، از دانشآموزان بپرسید «چه ویژگی میان کلمات داخل هر دسته مشترک است؟» و «تفاوت گروه کلمات سمت راست با چپ چیست؟» بحث را به این سمت هدایت کنید که کلمات یک دسته همگی ملموس و دارای مابهازای فیزیکی و حقیقی هستند؛ به آنها میگویند «سختافزار». دسته دیگر غیرملموس بوده و وجود خارجی ندارند؛ نام این دسته «نرمافزار و محتوا» است.
پیشنهاد ۴
پرسشگری معلم
۱۰ دقیقه
#پردهنگار که مجموعه کلمات مرتبط با ابزارهای فاوا در آن آمده است را پخش کنید. از دانشآموزان بپرسید «آیا میتوانند آنها را به دو دسته تقسیم کنند؟»
پس از چند دقیقه بحث و گفتگو، نمایش پردهنگار را تکمیل کنید و تقسیم آن کلمات به دو دسته «سختافزار» و «نرمافزار و محتوا» را نشان دهید.
پیشنهاد 1
شکلدهی مفهوم
۲۰ دقیقه
دانشآموزان را به گروههای 2 یا ۳ نفره تقسیم کنید. به هر گروه نقش مدیریت یک شرکت فعال در حوزه فاوا را بدهید، مواردی مثل:
– تارنماهای اینترنتی: ورزش3، خبرگزاری پانا، پایگاه آموزشی آلا.
– رسانههای اجتماعی: شبکه اجتماعی روبیکا، سامانه اسکایروم، پیامرسان بله، سرویس اشتراک ویدیو آپارات.
– نرمافزارهای عمومی: مرورگر کروم، مجموعه نرمافزار مایکروسافت آفیس، مسیریاب نشان، تقویم اذانگو بادصبا، فروشگاه اندرویدی مایکت.
– نرمافزارهای مالی و امنیتی: همراه بانک ملت، درگاه پرداخت آپ، آنتیویروس پادویش.
– نرمافزارهای سرگرمی: بازی آمیرزا، تلویزیون اینترنتی تلوبیون، سکوی نمایش خانگی فیلیمو، کتابخانه دیجیتال طاقچه.
– تولیدکنندگان سختافزار: تسکو (تولیدکننده لوازم جانبی رایانه مثل صفحه کلید، ماوس و بلندگو)، اتصال صنعت میانه (تولیدکننده مودمهای اینترنت)، گروه کارخانههای شهید قندی (تولیدکننده سیمهای مخابراتی مسی و کابلهای فیبر نوری).
– ارائهدهندگان خدمات مبتنی بر سختافزار: مرکز داده پارسآنلاین (میزبانی وب)، ابر آروان (ارائهکننده خدمات رایانش ابری)، ابر همراهی (خدمات ذخیرهسازی ابری).
سپس از دانشآموزان بخواهید مشخص کنند برای شرکت خود به چه نیروهای انسانی نیاز دارند. برای این منظور فهرستی از تمام تخصصهای لازم برای آن را تهیه کنند.
نکته: سعی کنید از همه دستههای موجود حداقل یک شرکت را به گروهها اختصاص دهید.
فهرست گروههای مختلف را به صورت کلاسی بررسی کنید. سپس به کمک دانشآموزان حوزههای مختلف مشاغل فاوا و راههای ورود به آنها (خصوصاً از طریق رشتههای تحصیلی هنرستان) را معرفی کنید.
پیشنهاد 2
فعالیت مشترک
۳۰ دقیقه
دانشآموزان را به گروههای 2 یا ۳ نفره تقسیم کنید. میان گروهها #کاربرگ1 را توزیع کنید. طبق این کاربرگ دانشآموزان باید یک شرکت حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با ایده و موضوع دلخواه تأسیس کنند و شبهبوم کسبوکار آن را (نام شرکت، لوگو، فعالیت اصلی آن، مخاطب، تخصصهای نیروی انسانی لازم برای آن و ابزار و وسایل) را تکمیل کنند.
پس از تکمیل کاربرگها، هر گروه به معرفی شرکت خود بپردازد. همزمان مشاغل و تخصصهای مورد نیاز برای شرکت که هر گروه به آنها اشاره کرده است روی تخته ثبت کنید. در پایان مشاغل ذکر شده را جمعبندی کنید.
به احتمال زیاد دانشآموزان اغلب شرکتی در حوزه نرمافزار انتخاب و مشاغل مختلف مرتبط با برنامهنویسی را ذکر کردهاند. در گفتگو با آنها بپرسید «چه حوزهای کمتر به آن اشاره شده است؟» بحث را به سمت معرفی حوزه سختافزار ببرید.
#پردهنگار را پخش کنید و درباره شاخههای مختلف صنعت فاوا توضیح دهید.
پیشنهاد 3
بیان مستقیم
۲۰ دقیقه
#پردهنگار را نمایش دهید و شاخههای مختلف صنعت فاوا و مشاغل مرتبط با آن را به دانشآموزان معرفی کنید.
پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۲۰ دقیقه
پس از آشنایی با شاخههای صنعت فاوا، با پرسش «آیا اینترنت بیصاحب است؟ اگر نه، صاحب آن کیست؟» وارد مسئله حکمرانی فضای مجازی شوید.
برخی اخبار مربوط به منازعات کشورهای مختلف (مثل آمریکا، چین، روسیه، هند، اتحادیه اروپا و ترکیه) با یکدیگر بر سر تنظیمگری فضای مجازی و حراست از حریم سایبری کشورشان را مرور کرده و ماجرای آنها را مختصراً برای دانشآموزان شرح دهید.
در پایان اینطور جمعبندی کنید که فضای مجازی اگرچه بیمکان است و مرزبندی مشخصی ندارد، اما به دلیل اثرات فرهنگی/اجتماعی/اقتصادی/سیاسی و امنیتی آن، همه کشورها سعی در اعمال حاکمیت خود در آن و حفاظت از منافع ملیشان هستند؛ همانطور که حکومتها وظیفه دارند امنیت مردم در داخل مرزهای حقیقی تأمین کنند، انتظار میرود از امنیت مردم در فضای مجازی (امنیت روانی، اطلاعاتی، اقتصادی) نیز حفاظت کنند.
نکته: تا حد امکان سعی کنید از اخبار روز استفاده کنید. برای این منظور به تارنمای «مجله حکمرانی فضای مجازی زاویه» (zaviehmag.ir) مراجعه کنید.
پیشنهاد 2
بیان مستقیم
۲۰ دقیقه
#پردهنگار را پخش کنید و با دانشآموزان درباره مسئله حکمرانی فضای مجازی و رقابت کشورهای مختلف جهان برسر آن گفتگو کنید.
پیشنهاد 1
فعالیت مشارکتی
۴۵ دقیقه
با این سوال که «ایران در زمینه حکمرانی فضای مجازی» چه کارهایی انجام داده بحث را شروع کنید.
طرح «شبکه ملی اطلاعات» و کاربرد آن را مطابق #دانشنامه مختصراً و در چند جمله توضیح دهید. برای مثال:
«در شبکه ملی اطلاعات، طراحی شبکه اینترنت ایران بگونهای صورت میگیرد که تبادل اطلاعات در ارتباطاتی که مبداء و مقصد آن داخل کشور است، به جای عبور از مسیرها و سرورهای خارجی، تا حدامکان در ایران مسیریابی شود.»
دانشآموزان را به گروههای 3 یا ۴ نفره تقسیم کنید. به آنها بگویید که قرار است گروهها به صورت دو به دو موافق/مخالف درباره گزارههایی که پای تخته نوشته و اعلام میشود مناظره کنند:
- شبکه ملی اطلاعات باعث افزایش سرعت ارتباطات اینترنتی و کاهش هزینههای آن میشود.
- برقراری شبکه ملی اطلاعات به معنی فیلترینگ و قطع ارتباط ایران با جهان است.
- شبکه ملی اطلاعات یک ضرورت امنیت ملی است؛ چراکه میتواند در مواقع بحران (مثل سیل، زلزله، تحریم و جنگ) ارتباطات حیاتی کشور (مثل ارتباط با نهادهای حساس و امنیتی، کلانتریها، پادگانها، مرزبانیها یا ارتباط با زیرساختهای حیاتی برق، آب، گاز، پمپهای بنزین، ارتباطات بانکی و غیره) را پایدار نگه دارد.
- شبکه ملی اطلاعات مانع از دسترسی کشورهای خارجی به اطلاعات و دادههای حساس مردم ایران میشود.
- توسعه بومی شبکه ملی اطلاعات، وابستگی ایران به فناوری کشورهای خارجی را از بین میبرد
- گسترش شبکه ملی اطلاعات خطر حمله سایبری از سوی دشمن را کاهش میدهد.
- توسعه شبکه ملی اطلاعات فرصتهای شغلی جدیدی را در لایه سختافزار و نرمافزار برای کشور ایجاد و ایران را به یک قطب صادرات خدمات فاوا تبدیل میکند.
گروهها گزاره و موضع خود را انتخاب و اعلام میکنند. بدیهی است هر گروهی که سریعتر انتخاب کند، در اولویت قرار میگیرد و آن گزاره و موضع پر میشود. (در نتیجه گروههای آخر انتخابهای محدودتری دارند)
نکته: در صورتی که تعداد گزارهها کمتر از تعداد گروههای موافق/مخالف است، میتوانید در برخی گزارهها چند مناظره همزمان و جداگانه برگزار کنید.
پس از مشخص شدن گروههای دو طرف مناظره هر گزاره، شکل مناظره را اعلام کنید. برای مثال:
1) ارائه تعاریف، توضیح مسئله و تبیین موضع: هر گروه 3 دقیقه
2) نقد تعاریف و نظرات حریف: هر گروه 2 دقیقه
3) بیان راهحلها: هر گروه 3 دقیقه
4) نقد راهحلهای مقابل و جمعبندی: هر گروه 2 دقیقه
پس از این به گروهها 10 دقیقه فرصت گفتگو، هماهنگی نظرات و طراحی راهبرد تبیین موضعشان در مناظره بدهید. برای این موضوع #کاربرگ2 را توزیع و از آنها بخواهید خلاصه نظرات گروه را در «بخش اول» روی آن یادداشت کنند.
با پایان یافتن فرصت گفتگوی گروهی، یک اعلام ناگهانی و ویژه کنید: «این مناظره یک تفاوت با سایر مناظرهها دارد؛ اینکه هر گروه باید در موضع مخالف خود با آن در مناظره شرکت کند.» (اگر موافق گزاره بوده باید به عنوان مخالف در مناظره صحبت کند و بالعکس!)
مدت 5-10 دقیقه فرصت گفتگو و هماهنگی دوباره اعضای گروه روی موضع جدید و یادداشت نظرات در «بخش دوم» کاربرگ بدهید.
پس از پایان زمانی هماهنگی مجدد، مناظره را آغاز کنید. در پایان هر گروه گزارشی از مناظره را در «بخش سوم» #کاربرگ2 ثبت کند.
نکته: به منظور مدیریت مناظرهها، میتوانید از ابتدا تعدادی از دانشآموزان را به عنوان ناظر و داور مناظرهها تعیین کنید که بر «روند اجرای مناظره و رعایت زمانبندی»، «عدم خروج موضوعی» و «رعایت اخلاق» نظارت کنند. همچنین توجه کنند که همه اعضای گروهها باید حداقل یکبار در زمان مناظره صحبت کنند.
بخش جمعبندی کاربرگها را مرور و به عنوان جمعبندی بحث شبکه ملی اطلاعات، نکتهها و توضیحاتی درباره هر یک از گزارههای مناظرهها ارائه کنید.
پیشنهاد ۲
بیان مستقیم
۱۰ دقیقه
#پردهنگار را پخش کنید و درباره نیاز محوری که پشت توسعه «شبکه ملی اطلاعات» است و کاربردهای آن توضیح دهید.
پیشنهاد 1
تحقیق و کاوشگری
۳۰ دقیقه
از دانشآموزان بخواهید به تارنمای «مجله زاویه» (zaviehmag.ir) مراجعه کنند و برای جلسه بعد پنج خبر درباره رقابت کشورهای مختلف در زمینه حکمرانی فضای مجازی انتخاب کرده و خلاصه آن را در کلاس گزارش دهند.
پیشنهاد ۲
تحقیق و کاوشگری
۶۰ دقیقه
از دانش٬آموزان بخواهید #ویدیو۱ مستند کوتاه «دادگاه تیکتاک» درباره جلسه استماع کنگره آمریکا و مدیرعامل شبکه اجتماعی چینی تیکتاک را ببینند. سپس پنج جمله طلایی و جالب توجه آن را انتخاب و در جلسه بعد برای کلاس گزارش دهند.
پیشنهاد 3
تحقیق و کاوشگری
۱۳۰ دقیقه
از دانشآموزان بخواهید فیلم سینمایی «اسنودن» (Snowden) را تماشا کنند و به سوالات #کاربرگ فیلمپژوهی آن پاسخ دهند.
- با توجه به جذابیت و البته زمانگیر بودن فعالیت پ.خ پ1، پیشنهاد میشود آن را در یک جلسه جداگانه اجرا کنید.
- توجه کنید که جابهجایی مواضع در فعالیت مناظره سبب میشود اولاً هیجان و جذابیت فعالیت افزایش یابد، ثانیاً دانشآموزان بیاموزند به موضوعات چالشی از زاویههای مختلف و به صورت همه جانبهتر نگاه کنند.
- برای نزدیک کردن موضوع به زندگی دانشآموزان میتوانید از مشارکت والدینی که مشاغل مرتبط با حوزه فاوا دارند استفاده کنید. دعوت از این والدین برای گفتگو با بچهها در کلاس یا برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با آنان میتواند توجه و علاقه دانشآموزان را به این حوزه زیاد کند.
- دعوت از اساتید دانشگاه و پژوهشگران در رشتههای مرتبط با فاوا یا کارآفرینان این صنعت برای حضور در مدرسه و ارائه سخنرانی و پرسش و پاسخ میتواند به شما در این درس کمک کند.
- موضوع این درس قابلیت آن را دارد که به شکل بازدید از کارخانهها، شرکتها و مؤسسات فعال در حوزه فاوا ارائه شود. این مراکز معمولاً در شهرکهای صنعتی و یا پارکهای علمی و فناوری وابسته به دانشگاهها مستقر هستند و امکان بازدید علمی از آنان با همراهی و پیگیری مدیر مدرسه میسّر است.

پایهٔ تحصیلی
۷، ۸، ۹ و ۱۰

زمان اجرا
دو جلسه ۶۰ دقیقهای

زمینهٔ تلفیق
- مطالعات اجتماعی پایه نهم: درس ۲۱ «نهاد حکومت»
- کاروفناوری پایه هفتم: پودمان ۷ «کسبوکار»
- کاروفناوری پایه هفتم (اجرای آزمایشی): بخش دوم – درس ۱ «آشنایی با کسبوکار» و درس ۲ «آشنایی با هدایت تحصیلی و شغلی»
محتوای بستهٔ یادگیری
- پردهنگار (NG789-e1-P1)
- مشاهده نسخه pdf
- بارگیری نسخه pptx
- کاربرگ ۱ (NG789-e1-K1)
- مشاهده نسخه pdf
- بارگیری نسخه docx
- کاربرگ ۱ نسخه معلم (NG789-e1-K1M)
- مشاهده نسخه pdf
- کاربرگ ۲ (NG789-e1-K2)
- مشاهده نسخه pdf
- بارگیری نسخه docx
- کاربرگ ۲ نسخه معلم (NG789-e1-K2M)
- مشاهده نسخه pdf
- کاربرگ فیلمپژوهی ۲ (NG789-e1-V2K)
- مشاهده نسخه pdf
- بارگیری نسخه docx
- کاربرگ فیلمپژوهی ۲ نسخه معلم (NG789-e1-V2KM)
- مشاهده نسخه pdf
- ویدیو ۱ (NG789-e1-V1)
- مشاهده ویدیو
برای مشاهده و دریافت فایلها
لطفاً وارد حساب کاربری خود شوید.
طراح درسنامه
- طراحان آموزشی ابریشهر
آخرین بهروزرسانی:
دوشنبه 14 آبان 1403
لینک کوتاه: