کُلاه سَرِت نَرِه!

پیشنهاد ۱
بیان مستقیم
۱۰ دقیقه

#پرده‌نگار را پخش کنید و با دانش‌آموزان درباره مراحل مختلف فرایند پرداخت اینترنتی و اجزای آن گفتگو کنید.

پیشنهاد 2
فعالیت مشارکتی
۲۰ دقیقه

در این فعالیت می‌خواهیم فرایند انجام یک پرداخت اینترنتی را در کلاس شبیه‌سازی کنیم. برای این منظور ابتدا از دانش‌آموزان بپرسید «برای اینکه یک خرید و پرداخت اینترنتی انجام شود، چه اجزایی درگیر هستند؟» پاسخ دانش‌آموزان را به چهار جزء «خریدار»، «تارنمای فروشگاه اینترنتی»، «تارنمای درگاه پرداخت اینترنتی» و «بانک» هدایت کنید.
پس از این چهار نفر از دانش‌آموزان را انتخاب کرده و جلوی کلاس بیاورید و به هر یک از آنها برشی از #کاربرگ1 را بدهید. این افراد قرار است نقش این چهار جزء را ایفاء کنند. به این صورت که شما سؤالی درباره مراحل پرداخت اینترنتی می‌پرسید و آنها باید مشخص کنند کدام نفرات به هم دست دهند (به مثابه برقراری اتصال اینترنتی) و چه اطلاعاتی را تبادل کنند (با نوشتن اطلاعات روی کاغذ کاربرگ) تا فرایند پرداخت انجام شود.
برای این منظور به ترتیب بپرسید:

1. خریدار به تارنمای فروشگاه اینترنتی مراجعه و پس از انتخاب کالا، سفارشش را در آن ثبت می‌کند. (خریدار به فروشگاه اینترنتی دست می‌دهد و کاغذ سفارشش را منتقل می‌کند)
2. تارنمای فروشگاه اینترنتی مشخصات پرداخت (مبلغ، شناسه، حساب مقصد و …) را به تارنمای درگاه پرداخت اعلام می‌کند. (دست دادن فروشگاه اینترنتی با درگاه پرداخت و منتقل کردن کاغذ جمع مبلغ و حساب فروشنده)
3. خریدار توسط فروشگاه به صفحه درگاه پرداخت منتقل می‌شود و در آنجا اطلاعات بانکی‌اش را وارد می‌کند. (فروشگاه اینترنتی دست خریدار را به درگاه پرداخت می‌رساند و خریدار اطلاعاتش را روی کاغذ درگاه بانکی نوشته و در نهایت درخواست رمز پویا می‌کند)
4. درگاه پرداخت به بانک وصل شده و مبلغ پرداخت و درخواست رمز پویا را منتقل می‌کند. (دست دادن درگاه پرداخت با بانک و دادن کاغذ مبلغ پرداخت و درخواست رمز به وی)
5. بانک به خریدار رمز پویا را پیامک می‌کند. (دست دادن بانک به خریدار و دادن کاغذ حاوی رمز پویا به وی)
6. خریدار رمز پویا را در درگاه پرداخت وارد می‌کند. (دست دادن دوباره خریدار با درگاه پرداخت و نوشتن رمز پویا روی کاغذ آن)
7. درگاه پرداخت رمز پویای وارد شده توسط خریدار را به بانک منتقل و در صورت درستی آن، مبلغ پرداخت را از حساب خریدار کسر و به حساب فروشگاه اینترنتی واریز می‌کند. (دست دادن درگاه پرداخت با بانک و منتقل کردن کاغذ پرداخت به آن. در صورت تایید رمز پویا و داشتن موجودی خریدار، بانک در دفتر خود مبلغ را از خریدار کم و به حساب فروشنده اضافه می‌کند.)
8. درگاه پرداخت پیام موفقیت‌آمیز بودن پرداخت را به خریدار نمایش می‌دهد. همزمان بانک پیامک برداشت از حساب را به خریدار و واریز به حساب را به فروشنده ارسال می‌کند. (دست دادن درگاه پرداخت با خریدار و دست دادن همزمان بانک با فروشنده و خریدار)

نکته: در هر مرحله، تا حد امکان در دادن جواب نهایی عجله نکنید و اجازه دهید دانش‌آموزان پاسخ چگونگی اتصالات را پیشنهاد کرده و حدس بزنند.

پس از پایان بازی به دانش‌آموزان توضیح دهید که «چرا امروزه به جای رمز ایستا از رمز پویا استفاده می‌شود؟»
می‌توانید اینطور شبیه‌سازی کنید که یک نفر پنجم (کلاهبردار) واسط بین فروشگاه، درگاه پرداخت و بانک شود و اطلاعات را بدزد. از این طریق دانش‌آموزان را متوجه اهمیت رمز پویا کنید.

پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۱۵ دقیقه

از دانش‌آموزان بپرسید «آیا خانواده خودشان یا اطرافیانشان تاکنون مورد کلاه‌برداری اینترنتی واقع شده‌اند؟» اگر تجربه و خاطره‌ای دارد برای کلاس بیان کنند.
شما نیز می‌توانید خاطره‌ای از تجربه شخصی خودتان یا دوستان و آشنایان درباره «قربانی کلاهبرداری اینترنتی شدن» یا «دقت و تشخیص تقلبی بودن فروشگاه پیش از خرید» یا «پیگیری و شناسایی کلاهبردار» بیان کنید.
برای مثال می‌توانید نمونه واقعی زیر را برای دانش‌آموزان نقل کنید:
«چند سال پیش، آقای الف در بستر یک برنامک تلفن همراه که افراد در آن می‌توانند آگهی‌های تبلیغاتی رایگان منتشر کنند، یک تلفن همراه را دید و پسندید. برای خرید آن کالا با صاحب آگهی که خانم میانسالی بود تماس گرفت و خانم مذکور پس از اینکه در مکالمه‌ی تلفنی گفت سرم شلوغ فرزندانم است و فرصت زیادی ندارم؛ از وی خواست به جای اینکه حضوری قرار بگذارند و تلفن همراه را تحویل بگیرد، مبلغ را به صورت اینترنتی به شماره کارت او واریز و همزمان، آن خانم یک پیک بگیرد و کالا را برایش ارسال کند.
آقای الف هم که کمی خجالتی بود و حوصله رفتن تا خانه صاحب آگهی و صحبت را نداشت، با خودش فکر کرد که این روش دردسر کمتری دارد و دیگر نیاز به رفت‌وآمد هم ندارد. لذا پذیرفت و …
متأسفانه بعد از گذشت چند ساعت و پاسخ ندادن خانم، مشخص شد که ماجرا کلاهبرداری بوده و کالایی در کار نبوده است. از طرفی چون خانم در نرم‌افزار مذکور احراز هویت نشده بود، امکان شناسایی وی وجود نداشت…
البته بعد از گذشت مدتی پلیس فتا توانست وی را شناسایی و به دادگاه معرفی کند. اما در این بین، چندین برابر وقت آن رفت‌وآمد از آقای الف تلف شد و کلی هم اعصابش را خُرد کرد…»

پیشنهاد 2
نمایش خلاق
۲۰ دقیقه

دو نفر از دانش‌آموزان را انتخاب و ماجرای خاطره‌ای که در د.گ۲ پ1 مطرح شد را برای‌شان نقل کنید.
سپس از آنها بخواهید یک نفر به عنوان نقش آقای الف و دیگری به عنوان نقش آن خانم، این ماجرا را به صورت یک نمایش خلاق بازآفرینی کنند.
پس از پایان نمایش سپس از سایر دانش‌آموزان بپرسید «به نظر شما آقای الف اگر چه نکته‌هایی را رعایت می‌کرد به مشکل نمی‌خورد؟»

پیشنهاد 1
بیان مستقیم
۱۵ دقیقه

#پرده‌نگار را پخش کنید و بحث جلسه را با آموزش برخی نکته‌های ایمنی که هنگام خرید اینترنتی باید رعایت کرد تا گرفتار کلاهبرداری نشد جمع‌بندی کنید.
پس دیدن آموزش‌های پرده‌نگار، #کاربرگ۲ را توزیع کرده و از دانش‌آموزان بخواهید مکالمه موجود در آن درباره اصول خرید اینترنتی ایمن را با توجه به آنچه در این جلسه آموخته‌اند به صورت انفرادی تکمیل کنند.

پیشنهاد 2
پرسشگری معلم
۲۰ دقیقه

با توجه به تجربیات کلاهبرداری ذکر شده در کلاس، اکنون بحث را سراغ نکته‌های ایمنی خرید اینترنتی ببرید. برای این منظور با توجه به آنچه در د.گ۱ درباره فرایند خرید اینترنتی به شاگردان آموزش دادید، از آنها بپرسید «برای امن کردن این فرایند چه پیشنهادهایی دارید؟»
بحث را طوری هدایت کنید که به برخی موارد زیر اشاره شود:

• دقت در هویت فروشنده: خرید از تارنماهایی که نشان «ای‌نماد» دارند – خرید از سکوهایی که فروشندگان آنها احراز هویت شده‌اند (نه شبکه‌های اجتماعی یا سکوهای انتشار آگهی) – خرید از سکوهای تخصصی کسب‌وکار و فروش (مثل «باسلام» که بین خریدار و فروشنده واسطه‌گری می‌کند و پول را تا زمانی که کالا به دست خریدار نرسیده و سلامت آن را تایید نکرده باشد، برای فروشنده واریز نمی‌کند)
• دقت در فرایند خرید: استفاده از رمز پویا – انجام پرداخت به صورت حضوری تا حدامکان – پرداخت نکردن بیعانه – استفاده از روش دو کارتی (یک کارت اصلی برای پس‌انداز و یک کارت با موجودی محدود برای خرید اینترنتی)
• دقت درباره کالا: دقت در اصل بودن کالا (ممکن است کالای ارسالی با توضیحات فروشنده تفاوت داشته باشد) – بررسی کردن دست دوم، معیوب یا دزدی بودن کالا
• در پایان #کاربرگ۲ را توزیع کرده و از دانش‌آموزان بخواهید مکالمه موجود در آن درباره اصول خرید اینترنتی ایمن را با توجه به آنچه در این جلسه آموخته‌اند به صورت انفرادی تکمیل کنند.

پیشنهاد 1
تحقیق و کاوشگری
۲۰ دقیقه

از دانش‌آموزان بخواهید درباره پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) تحقیق کرده و وظایف، تارنما و شماره تماس آن را پیدا کنند.

پیشنهاد ۲
تحقیق و کاوشگری
۳۰ دقیقه

از دانش‌آموزان بخواهید درباره روش کلاهبرداری «فیشینگ» و راه‌های مقابله با آن تحقیق و برای جلسه آینده یک نمونه از آن را ذکر کنند.

پیشنهاد ۳
نمایش خلاق
۲۰ دقیقه

از دانش‌آموزان بخواهید ترفندهای ایمنی‌بخش خرید اینترنتی که در این درس فراگرفته‌اند را مانند یک معلم به یکی از اعضای خانواده خود آموزش دهند. سپس از ایشان بخواهد که #کاربرگ۳ را تکمیل کنند.

• نباید فرایند تدریس این موضوع و بیان تجربیات منفی به گونه‌ای شود که دانش‌آموزان حس بی‌اعتمادی و سوءظن نسبت به همه افراد جامعه پیدا کنند. لذا بیان تجربیات مثبت در لابلای مباحث ضروری است.
• به منظور تقویت روحیه جامع‌نگری و دیدن توأمان مزایا و معایب محصولات فناورانه، می‌توانید در گوشه‌ای از فرایند تدریس علاوه‌بر ملاحظات ایمنی خرید اینترنتی، به مضرات غیرمستقیم آن نیز در قالب سؤالات پایان باز و جهت تأمل بیشتر دانش‌آموزان اشاره کنید. مثلاً: حذف فروشنده‌های سنتی و کوچک، کاهش ارتباطات عاطفی مردمی بین خریداران و فروشندگان محلی، تحریک طمع و اسراف‌کاری در خرید محصولات غیرضروری، اتلاف وقت برای مقایسه از راه دور محصولات و تردید برای خرید از تارنماهای مختلف و …